Psorijaza je hronična autoimuna bolest koja se manifestuje kao upalno stanje kože. Ovaj poremećaj karakteriše ubrzana proliferacija ćelija kože, što dovodi do formiranja crvenih, ljuskavih plakova na površini kože. Najčešće se javlja na kolenima, laktovima, skalpu i donjem delu leđa, ali može zahvatiti bilo koji deo tela. Psorijaza nije samo estetski problem, već može izazvati ozbiljne fizičke i emocionalne posledice za obolele.
Uzroci psorijaze
Uzrok psorijaze nije u potpunosti razjašnjen, ali se smatra da je kombinacija genetskih i imunoloških faktora. Genetska predispozicija igra ključnu ulogu, jer se bolest često javlja kod osoba koje imaju porodičnu istoriju psorijaze. Imunološki sistem greškom napada zdrave ćelije kože, što dovodi do upale i ubrzanog obnavljanja ćelija.
Simptomi psorijaze
Simptomi psorijaze mogu varirati od blage do teške, a najčešći simptomi uključuju:
- Crvene mrlje prekrivene srebrnastim ljuskama
- Suva i ispucala koža koja može krvariti
- Svrab, peckanje ili bol na zahvaćenim mestima
- Zadebljani, oštećeni nokti
- Bol u zglobovima (psorijatični artritis)
Vrste psorijaze
Postoji nekoliko različitih vrsta psorijaze, uključujući:
- Plak psorijaza: Najčešći oblik koji se manifestuje kao crvene mrlje prekrivene belim ljuskama.
- Gutatna psorijaza: Karakteriše je pojava malih, kapljičnih mrlja, često izazvanih infekcijom streptokokom.
- Invertna psorijaza: Manifestuje se kao glatke, crvene lezije na pregibima kože, kao što su pazusi, preponske regije i ispod grudi.
- Pustularna psorijaza: Redak oblik koji se manifestuje kao bele pustule okružene crvenom kožom.
- Eritrodermična psorijaza: Teški oblik koji zahvata većinu površine kože, uzrokujući intenzivno crvenilo i ljuštenje.
Lečenje psorijaze
Lečenje psorijaze zavisi od težine i tipa bolesti. Cilj lečenja je smanjenje upale i zaustavljanje ubrzanog rasta ćelija kože. Najčešće metode lečenja uključuju:
Topički tretmani
- Kortikosteroidi: Najčešće propisani lekovi za blage i umerene slučajeve psorijaze, koji pomažu u smanjenju upale i svrab.
- Vitamin D analogi: Preparati kao što su kalcipotrien pomažu u usporavanju rasta ćelija kože.
- Retinoidi: Derivati vitamina A koji pomažu u smanjenju upale i ljuštenja kože.
Fototerapija
- UVB fototerapija: Koristi se veštačko UVB svetlo za tretman zahvaćenih područja.
- PUVA terapija: Kombinuje psoralen (lek koji povećava osjetljivost na svetlo) i UVA svetlo kako bi se smanjila upala.
Sistemni tretmani
- Oralni i injekcioni lekovi: Koriste se za teže oblike psorijaze, uključujući metotreksat, ciklosporin i biološke lekove koji ciljaju specifične delove imunološkog sistema.
Saveti za život sa psorijazom
Život sa psorijazom može biti izazovan, ali sledeći saveti mogu pomoći u upravljanju simptomima:
- Održavajte hidrataciju kože: Koristite hidratantne kreme i losione kako biste smanjili suvoću i ljuštenje.
- Izbegavajte okidače: Identifikujte i izbegavajte faktore koji pogoršavaju simptome, kao što su stres, infekcije, određeni lekovi i iritansi iz okoline.
- Upravljajte stresom: Tehnike opuštanja, meditacija i joga mogu pomoći u smanjenju stresa koji može izazvati pogoršanje simptoma.
- Zdrava ishrana: Uravnotežena ishrana bogata voćem, povrćem i omega-3 masnim kiselinama može doprineti opštem zdravlju kože.
Zaključak
Psorijaza je hronično stanje koje može značajno uticati na kvalitet života obolelih. Iako trenutno ne postoji lek za psorijazu, razumevanje bolesti i adekvatno lečenje može pomoći u kontroli simptoma i poboljšanju kvaliteta života. Uz pravilan pristup i podršku, osobe sa psorijazom mogu živeti ispunjen i zdrav život.
